Devlet Milat’tan önce (MÖ) 2500’lü yıllarda Sümerlerde ortaya çıktı. Sümer Kral Listesi ve Tummal Yazıtı’na göre ilk krallar yani devlet bu tarihlerde görülmüştü. Sümer uygarlığı ise MÖ 4000’lerden itibaren tarih sahnesindeydi. Devletten önceki 1500 yılda şehirleri rahipler yani din yönetiyordu.
Devletin dayanakları konusunda çeşitli fikirler vardır. Örneğin kimine göre devlet hukuka dayanır. Bazılarına göre ise devlet bürokrasiye ve kayıt tutmaya dayanır. Kimilerine göre de devlet paraya dayanır.
Oysa devlet ortaya çıktığında hukuk yoktu. Yazılı hukuk yaklaşık 400 yıl sonra MÖ 2000’li yıllarda kral UrNammu zamanında doğdu. Yazılı kayıtlar devlet ortaya çıkmadan 700 yıl kadar önce de vardı ancak devletin doğuşunu sağlamamıştı. Para ise ilk devletler görüldükten ancak yaklaşık 1900 yıl kadar sonra Anadolu’da icat edildi.
Devleti ortaya çıkaran olgu kralın yönetiminde bir askeri gücün oluşmasıdır. Para hiç olmadan da devlet 1900 küsur yıl var olmuştur. Para askeri gücü daha da geliştirmek için devletin bir aracı olarak ortaya çıkmıştır. Çünkü MÖ 600’lerde bugünkü Manisa topraklarında yaşayan Lidya Krallığı’nda parayı askerler talep etmiştir.
Bu nokta çok dikkat çekici: Devlet parayı kendi kafasına göre kendi belirlediği bir maddeden üretmemiştir. Böylesi devletin çok da işine gelirdi. Çünkü çok ucuz olurdu. Aksine ilk para askerin ve toplumun talebi doğrultusunda zor bulunan madenlerden altın ve gümüş karışımı bir alaşım olan ‘elektrum’dan basılmıştır.
Osmanlı tarihinden hepimiz biliriz: Yeniçeri maaş ödemesini alınca para gerçek altın mı diye bakar. Değilse isyan çıkar. Devlet ancak zayıfladığında gücünü kaybettiğinde toplumun beklediği istediği sınırlı zor üretilen paradan ayrılır. Paranın içine bir şeyler katıp ayarını bozar. Bunun amacı aslında paranın sınırını ortadan kaldırmaktır.
Tarih boyunca devletler imparatorluklar uygarlıklar güçlü iken sınırlı güçsüz iken sınırsız para kullanır. Sınırlı para ve sınırsız para dönemleri sürekli bir döngü şeklinde birbirini takip eder. Örneğin bugün modern zamanlarda giderek güçsüzleşen ekonomik ve sosyal sorunları çözemeyen devletler 1971’den itibaren altın ile kağıt paranın bağını kopardı ve sınırsız para basmaya başladı. Günümüzde kağıt bile bir kenara bırakılmış ve para sadece sınırsız sıfır maliyetli borca dayalı dijital kayıt olarak basılmaya başlanmıştır.
Güçlü ve akıllı devlet ise sınırsız paradan özellikle uzak durur. Parasını güçlü tutmaya çalışır. Aksi taktirde toplumun tepkisini çekeceğini ve ekonomisinin daha da bozulacağını bilir.
Günümüzde özellikle gelişmekte olan ülkeler Merkez Bankası rezervlerini işte bu nedenle altın ile dolduruyor. Çünkü sınırsız para deneyi ‘Batı’da özellikle 2008 Krizi’nden sonra çılgınlık boyutuna ulaştı. ABD 200 yıllık tarihinde bastığı Merkez Bankası parasının 7 katından fazlasını son 12 yılda bastı. Ekonomiye oran olarak Avrupa ABD’nin yaklaşık 15 katı Japonya ise 4 katı para bastı.
Yani kendini savunmak isteyen devletler üretimi sınırlı ve zor olan parasal varlıklara doğru kayıyor. Çin 2018 yılı Mart ayında artık bundan sonra petrol aldığında ödemeyi dolar ile değil kendi para birimi yuan ile yapacağını duyurdu. Fakat aynı zamanda yuan elde eden satıcıya da bu parayı Şangay borsasında altına çevirme garantisi verdiğini ilan etti. Yani altın destekli petroyuan ile Çin 1971’de koparılan altınulusal para bağını tekrar kurdu. Rusya Türkiye İran Polonya Sırbistan vb bir çok ülke altın alıyor. Almanya Hollanda gibi birçok ülke yurtdışında duran altınlarını geri çağırıyor. Türkiye de altınlarını geri aldı. Rusya ayrıca gümüş de alıyor.
Bitcoin de sınırlı ve zor üretilen bir kripto para. İstediğiniz gibi sıfır maliyetle sınırsız Bitcoin üretemezsiniz. Bitcoin borca ya da faize dayalı olarak üretilmez. Bugün bilgisayar gücü ve enerji ile bir Bitcoin üretim maliyeti yerine göre 5 ila 7 bin dolar arasında değişiyor.
Ulus devletler bugün Bitcoini de sınırsız para seli karşısında koruma olarak kullanmaya başladı. Venezuela Bitcoin ile petrol satıyor. Bitcoini Merkez Bankası rezervine ekleme çalışmaları yapıyor. Rusya İran Belarus vb ülkeler yoğun Bitcoin madenciliği yapıyor.
Bitcoinin hem taraftarı hem de düşmanı olan bir çok kişi Bitcoin’in devleti ortadan kaldıracağını iddia ediyor. Oysa yukarıda tarihten ve günümüzden gördüğümüz örnekler bize bunun tam tersini kanıtlıyor.
Bizim geleneğimizde para devlet ve egemenlik simgesidir. Ancak geleneğimizde simge olan para sınırlı zor üretilen sağlam paradır. Selçuklu ya da Osmanlı Sultanları tahta çıktıklarında kendi adlarına para bastırdılar. Fakat bu paralar hep altın ve gümüş paralardı. Yani klasik tarihimizde hiç bir Sultan tahta çıkıp ben sınırsız üretilen bir şeyden para yapacağım demedi. Çinliler 1260’larda tarihin ilk sınırsız kağıt parasını bastığında bu yeni icadı Horasan’da Türk illerine getirmeye kalkanlar oldu. İdam edildiler.
Devlet paradan çok önce var olmuştur. Herhangi bir para teknolojisi devleti ortadan kaldıramaz. Devlet güçsüzken sınırsız paraya kayar. Ancak sınırsız parada ısrar ederse kendi kendini yok eder. Çünkü devlet ben istediğim şeyi para yaparım deyip toplumun talebini bir kenara bırakırsa ekonomiyi ve üretim altyapısını daha da bozar. Bugün sınırsız paraya karşı kendini korumak isteyen akıllı devletler sınırlı paraya geçiyor: Yani Altın Gümüş ve Bitcoine…
